viernes, 27 de diciembre de 2013

"La Abundancia" de Severino Martínez.

Foto do libro "Estampas pontevedresas" de Hipólito de Sá.
Imagen del negocio de Severino Martinez Piñó "Ultramarinos La Abundancia" y que estaba entre la calle Progreso y el camino del Rouco ─hoy Benito Corbal haciendo esquina con Cobián Roffignac─. El edificio que albergaba el almacén de coloniales de los Martinez fuera traspasado por  Abel Hermida y su hermano (según cita Hipólito de Sá Bravo en su maravilloso libro "Estampas Pontevedresas") en tiempos en los que aún no había automóviles y el surtido de "provisiones" para los comerciantes de fuera de Pontevedra se hacían  desde carromatos tirados por caballos como se puede ver en la imagen de principios del siglo XX. En la década de los cincuenta la zona sufriría un gran cambio ya que "La Abundancia" se tiró abajo para construir un "moderno" edificio de la época ─tal cual como lo conocemos en la actualidad─ aunque el negocio de Severino Martínez seguiría estando en el bajo del nuevo edificio dando continuidad hasta los años noventa en que se cerró para dar paso a una sucursal de la Caja de Ahorros Provincial de Pontevedra.

En las imagenes de abajo, el edificio de Severino construido en 1950. Más abajo la calle Benito Corbal donde aún se podía ver la casa que albergó ─haciendo esquina con Cofian Roffignac─  los coloniales de "La Abundancia". Y por último, el edificio en la actualidad, dando comienzo a lo que conocemos hoy como "La milla de oro".




sábado, 21 de diciembre de 2013

Aquel equipo del Barrio.



Siempre que me encuentro a los amigos del barrio solemos acabar hablando de aquel equipo que de niños habíamos montado en el barrio. Las vacaciones de las Navidades de antes no son el caos y estres de la actualidad, donde todo el mundo parece que le va la vida en ello. Entonces había tranquilidad, mucha tranquilidad y las pandillas de cuando eramos niños nos pasábamos todo el día en la calle jugando. Entre partido y partido en el Vergel, la Alameda o en el  "campo" de Pazó en Mollabao, la rapazada de la Rúa Nova habíamos decidido en aquéllas Navidades del 72 que era hora de tener un equipo en el barrio.

Con círculos la Rúa Nova, el Paseo de Colón, el
Vergel y la calle Monteleón donde yo vivía.
Los chavales que vivíamos en las calles del barrio y que conformaban la "pandilla" eran los hermanos José Manuel y Francis Lorenzo, José Antonio y Manolo Couto y "Nené "Sanmartín, Tony, Monchiño Pintos, un servidor, Jose Valero y después estaban los "acoplaos" Paqui Montes de la Rúa Nueva de Arriba y Manolo Pajariñó de La Peregrina, éste último no sé como "apareció" en el barrio..., pero ahí se quedó. Poco a poco y después de muchas "reuniones" buscando un nombre se decidió que le íbamos a poner nombre al equipo: el "Chelsea", aportación del "intelectual" del grupo José Manuel Lorenzo y en el que todos estábamos de acuerdo, a pesar de que algunos no sabíamos que era eso. Y es que el equipo de "Mouriño" ─hoy─ entonces pululaba por la Segunda División inglesa.
El siguiente paso fue dotarnos de equipaje y, como nó, después de varias visitas a la juguetería de Chacón en Daniel de la Sota, se decidió que iban a ser verdes y blancas, vamos como las del Betis. Las diez camisetas ─el portero, osea yo, no usaba─ nos iban a costa 900 pesetas. Fueron unas vacaciones navideñas del 72 bastante ajetreadas ya que nos pusimos a vender cerillas casa por casa con la disculpa de que era para una excursión del colegio y alguno tuvo la desgracia de llamar a alguna puerta y que saliera su profesor y echarle la bronca con el consecuente castigo colegial. Una vez reunido el dinero nos fuimos directo a Chacón y en una semana teníamos las camisetas. Hasta nos habían regalado una botella de agua de las que decían entonces que era "milagrosa.".
Era todo un espectáculo vernos salir equipados en el campo del Vergel o en el de "Pazó" donde allí jugábamos partidos contra los equipos de Johnny o contra el de Zarazo y de la barriada de Mollabao, con éstos últimos intentando no llegar a las manos para no acabar en la ortigueira que rodeaba la finca de "Pazó". Así nos pasábamos todos los sábados hasta que llegó la apótesis: el partido en Portonovo.
Vivía en la Rúa Nova de Abajo una señora que se llamaba Rosalía con su escandaloso loro, tenía muchos hijos, casi todos emigrados en Francia y además alquilaba habitaciones. En ese tiempo tenía de inquilino a un rapaz de Portonovo con el que hicimos migas y conseguimos "pactar" un partido contra los chavales de Portonovo.  La semana previa al partido hablamos de que teníamos que tener las camisetas lavadas para estar presentables en el puerto mariñeiro.
En esa explanada del Puerto jugamos los chavales
de la Rúa Nova de Abajo el "partido del siglo"
Llegado el día, sábado, después de comer enfilamos hasta la Central de Autobuses en la calle General Mola (hoy Gutiérrez Mellado) y despues de subir al Autobús de La Unión cogimos la autopista de Michelena y en dirección al Puente de La Barca y con destino Portonovo donde nos esperaba el "partido del siglo". Alli en la villa marinera nos cambiamos en un bajo al lado del puerto y salimos en fila de uno como si fuéramos el Pontevedra en Pasarón. Nos esperaban casi todos vestidos de calle en la explanada del puerto y con un árbitro ─casero, eso si─ un par de piedras en cada extremo y un balón de caucho comenzó el partido. No había gente. El resultado lo de menos, no teníamos entrenador, no había tácticas, corríamos detrás del balón como se hacía antes y nos iba la vida en ella, estaba en juego el honor del equipo y del barrio. A los cinco minutos había gente viendo el partido por todos lados, de vez en cuando caía el balón al agua y se paraba el juego hasta que una barca la traía de vuelta. Hubo primera, descanso y segunda parte y al final acábamos 2-2, recuerdo que había parado un penalty, no se como, pero lo había parado y me sentía un héroe porque todos me vinieron a felicitar. Acabado el partido y de como si hubieramos jugado la Copa de Europa nos tomamos un merecido bocadillo que nos habían preparado nuestras familias, en mi caso mi abuela.
Toda esa aventura de nuestro equipo duró un par de meses más hasta que algunos decidimos que el fútbol formaría parte de nuestra vida e ingresamos en la base del Pontevedra. Lo que empezó con una bonita historia de unos niños que se iban a comer el mundo con el "Chelsea" acabó en la rutina de los entrenamientos de un equipo "profesional" y poco a poco se fue deshaciendo la pandilla de rapaces de la Rúa Nova, aunque 40 años después lo seguimos recordando con nostalgia y cariño.

PD: En la foto de arriba (aunque algunos con unos añitos menos) todos los niños que conformábamos el equipo del barrio: el "Chelsea". Faltan Monchiño Pintos y Paqui Montes, el primero, desgraciadamente no tiene fotos de niño y, el segundo, la estoy esperando via mail pero debe estar dando la vuelta al mundo porque ya va para tres años y... no da llegado Paquito.

FELICES FIESTAS A TODOS. Estamos de vuelta después de unos meses bastante ocupado.

sábado, 3 de agosto de 2013

Eibar-Pontevedra CF. A festa do ascenso no 1984.

Grazas a un bo amigo como é Jose "Mazinguer" podemos volver a recodar o ascenso a Segunda "B" do noso Pontevedra. A tempada que ven faranse trinta anos do logro, cando o clube granate acadaba o ascenso de categoría no campo de Ipurúa en Eibar. Centos de siareiros acompañaron ao equipo para sumarse a festa sobre o terreo. No primeiro partido xogado en Pasarón os do Lérez habían gañado 3-0, ainda recordo o último tanto de Jose Emilio cando foise de todos cantos lle salían e, en xogada personal que a firmaría Mesi, anotaba o terceiro gol que daba a tranquilidade para viaxar a terras vascas. O video, caseiro, é unha auténtica xoia que estaba gardada na casa dun bo pontevedrés e granate como é Jose e permítemos recordar con nostalxia en máis de dúas houras a chegada ao campo dos pontevedreses comandados pola peña "Petapouco". O partido vai con "narración" incluida de Jose. A festa final sobre o terreo de xogo de toda a xente de Pontevedra é apoteósica e ver bailar unha muiñeira ao "Secre" ao final non ten prezo. Que o disfruten. Añadin tamén o video da chegada o día seguinte do equipo e como miles de siareiros o recibíamos polas rúas de Pontevedra ata o balcón do Concello. Esperemos que o ano que ven haxa festa.



martes, 16 de julio de 2013

"Pontevedra de aquélla".

Hai tres libros aos que lle teño un cariño especial e aos que todolos días nalgun momento bótolle unha ollada, o primeiro ó de Prudencio Landín "De mi viejo carnet", o segundo, o libro de Hipólito de Saa "Estampas pontevedresas" e xa por último o de Rafael Landín Carrasco "Pontevedra de aquélla". É unha auténtica gozada sumerxirse nas vellas páxinas nas que os autores fan un percorrido pola nosa Pontevedra popular e onde veñen á memoria xentes que coñecíu de neno a través dos meus pais o meus avós. No ano 1986, no Pazo Provincial, Rafael Landín ofreceu unha conferencia sobre o seu libro "Pontevedra de aquélla" e grazas á realización e montaxe de Juan Carlos Simón, autor do vídeo, e a familia Landín, na persoa de Mage, podemos volver a revivir todo aquelo.

miércoles, 10 de julio de 2013

O máis milagreiro en 1977.

Un das romerías mais importantes e de mais fervor da nosa vila, a do santo máis milagreiro, a de San Benitiño de Lérez, foi grabada coas cámaras do NO-DO en 1977 nun documental que podíase ver nos ciñes de entón e previo á emisión da película. A verdade e que xa quedan lonxanos aqueles vellos recordos de ir a levarlle as velas o santo pola mañan naqueles troles cheos de xente que che deixaban no "empalme" e xa logo pola tarde nos "salóns" do Lérez dabas boa conta das empanadas, as sardiñas e o viño. O video e para disfrutar e ata algún seguro que recoñece, claro está que con 36 anos menos.

miércoles, 3 de julio de 2013

"De ponte en ponte".

Vale a pena achegarse ata o claustro do Convento de San Francisco situado no entorno da Praza da Ferrería e vela exposición "De ponte en ponte" sobre a historia dos máis de trescentos pontes de Pontevedra. O evento, organizado por los Gabinete de Comunicación do Concello, e no que eu colabouro con algunha foto, estará aberto durante todo o mes de xullo en horarios de mañán e tarde excepto sábados e domingos.

A Ponte orixinal da Barca nunha vista desde Poio. (Postal cedida por Numismática Sarmiento)

(Foto: pontevedraviva.com)

sábado, 29 de junio de 2013

La casa de Patiño.

La imagen no es muy buena, ya que está escaneada de un recorte de periódico (desconozco cual), pero sirve para ver la casa de los Patiño que estaba justo en la entrada de las calles Rúas Novas de Arriba y de Abajo. Los que son de la zona seguro que la recuerdan ahí, enfrente de la Alameda, y vecino del Bar Carolo. A finales del 68, cuando un servidor se fue a vivir a la zona, ya no estaba y en su lugar construían el "mastodóntico" edificio de funcionarios de la Diputación Provincial que hay hoy en día. La casa la llevaron para Sanxenxo y allí la montaron de nuevo piedra a piedra donde aún se puede ver en la actualidad.

La casa, dando cara a la Alameda entre las calles Rúa Nova de Arriba y de Abajo.

domingo, 23 de junio de 2013

La carbonera de la Aneja.

Agustina y Ramiro, que vivían en la Aneja, con su hijos
Luis, Manolo, Jose, Marisa y Juan.
Aunque mi "vida" escolar transcurrió en el colegio de Don Manuel Abalo, la "Academia Cervantes", el que estaba en la Plaza Méndez Núñez y que fue inaugurado en 1965, mi primer año de parvulitos lo pasé en la Aneja. No me acuerdo mucho pero hay cosas que no se me olvidan de la Aneja como hacer cola en el pasillo como borregos para pincharnos la vacuna en el brazo o aquellos impermeables que cerraban con un velcro desde arriba hasta casi los tobillos y que venían con boina de acompañamiento y que mi madre nos ponía a mi hermano y a mi los días de lluvia, o sea casi siempre. Ya digo que no tengo mucha memoria de ese tiempo, pero no se porqué siempre me acuerdo de Marisa y su familia y siempre que la veo, lleva toda la vida en la Droguería de los Soportales, me acuerdo de la carbonera que tenía el colegio y que limpiaba su padre y que parecía sacada de la película de Fredy Kruger, metía miedo. Marisa era hija de Ramiro, que llevaba el mantenimiento del cole y Agustina que hacía las tareas de limpieza y que vivíeron en el propio colegio allá en los sesenta cuando yo era un alumno de parvulitos.

Marisa, la primera por la izquierda en la fila de abajo, con su clase de 6º de EGB delante del "cole". En la foto de abajo los terrenos que ocuparía el centro y que en 1960 presentaba esta desconocida imagen.

sábado, 15 de junio de 2013

O campo da Barca.

Imaxe de Pontevedra desde a Caeira da Pontevedra dos anos coarenta onde a Basílica dos Mareantes erguíase vixiante sobre o horizonte da nosa cidade. Na zoa de Poio, en primeiro plano, un despoblado monte ainda non agredido e o descampado da Ponte da Barca, onde nos inicios dos setenta moitos partidiños de fútbol xogabamos ahí nese terreo cheo de herba e pedras e coas porterías feitas de madeiras de eucalipto e a chalana preparada para cando o balón caía nas augas do Lérez. O final os encontros acababa, coma case sempre, a tortas, "diferencias" de barrios que había entón. A foto vale a pena ampliala para disfrutar dos detalles, como por exemplo a casa de pedra dos Gago, na entrada do Paseo de Colón  aínda en construcción.

Postal: Numismática Sarmiento. Pontevedra.

miércoles, 12 de junio de 2013

A Ponte do Burgo.

Outra vella postal de xa entrados os cincuenta do século XX, onde se pode ver a cantidade de terreo que se lle gañou o Río Lérez. A dereita da imaxe, vemos como na zoa de  aúga, que entón cubría toda a xunqueira cando enchía o mar, hai na actualidade os colexios, a universidade, a Illa das Esculturas e máis cara a Ponte  do Burgo, o Pazo, o recinto feiral e o pavillón de deportes. A esquerda a gasoliñeira ainda non estaba. Todo un cambio, non sei si pa mellor.


jueves, 6 de junio de 2013

Pontevedra no 1929.

Unha das primeiras filmacións sobre a nosa cidade, senón a primeira, feita en 1929 e que o Centro Galego das Artes e Imaxes na Coruña (CGAI) encargouse de recuperar e dixitalizar. A verdade e que impresiona ver o barrido sobre o malecón desde o Ponte do Burgo ata o da Barca e cómo a Basílica álzase vixiante sobre as augas do Lérez. O Percorrido sobre Pontevedra comenza no minuto 54:30 pero vale a pena ver toda a película que dura máis de hora e media. Toda un fermosura para disfrutala e que está aloxada no canal de "mixigodo" na rede.

miércoles, 29 de mayo de 2013

A última impresión do "Diario".

Os nomes dos traballadores do Diario.
Lonxe queda aquel ano de 1879 cando naceu como tal o "Diario de Pontevedra" e que era a continuación de outro chamado "El Diario". En 1887, e dirixido por Andrés Landín, volveu a renacer o periódico, e mais tarde sucedería a éste o seu fillo Prudencio como Director. Desapareceu un 28 de febreiro de 1939 despois de estar máis de medio século escribindo a historia da cidade. O Diario estivo ausente da vida informativa local case 25 anos ata que en 1963 volveu a ver a luz e dirixido por Enrique Paredes no que foi fiel aos seus lectores, no que os seus atrancos económicos o impediron, ata 1967, ano no que pechou de novo. Uns meses despois e xa como Cooperativa de Producción o Diario de Pontevedra volveu tomar pulo e asentouse na vida informativa da cidade ata finais dos anos 90 no que o Grupo "El Progreso" faise cos destinos do medio escrito local ata a actualidade. Na fotografía podemos ver a maioría dos traballadores do periodo 63/67 posando na "última impresión" xa que o día seguinte pasaban o paro. Imaxe cedida amablemente por meu amigo Suso Gómez que ademais de traballador do Diario foi compañeiro meu cando iniciábame como aprendiz nos talleres tipográficos de Cortegoso na Avenida de Circunvalación, hoxe Otero Pedraio, nun baixo en forma de taller no 1976 e onde por alí formábamos a familia de "Gráficas Pontevedra": Emilio Arán "Cuco", Santiago Lorenzo Macías, o "Batas", Ramón, Juan José, Zacarías Castro, Pardo, o "Mudo", Ana, o "Catalán", o xefe de todo isto José Cortegoso Varela e o cuñado de éste, Buceta.


sábado, 25 de mayo de 2013

El "Niño Jesús".

Carlos con su "ayudante" Rosa en la Romería de San Benitiño en su puesto de rosquillas.
Pontevedra crecía, corría el año 1976, hacía unos meses que se había muerto Franco y dejábamos atrás la España en blanco y negro, comenzábamos la transición. Este servidor hacía sus pinitos como tipógrafo en mi primer trabajo como aprendiz en los talleres de José Cortegoso Varela, "Gráficas Pontevedra", que estaba en la Avenida de Circunvalación, hoy en día rúa de Ramón Otero Pedraio. El Pontevedriña hacía años que había dejado la etapa gloriosa del "Hai que Roelo" y deambulaba por la Tercera  División, como en la actualidad vamos. Ese año se lo jugaban todo en el ascenso directo, pues sólo subía uno, contra un histórico del fútbol gallego, el Lemos, en el último partido de liga de la temporada.

Carlos Lorenzo.
El campo estaba a reventar, en los prolegómenos la Banda de Música Municipal de Pontevedra y las peñas animaban a toda la afición que llenaba el viejo campo del Burgo. Unos minutos antes de la salida de los jugadores, y con el himno gallego como fondo a través de la megafonía, saltaba al campo un personaje espigado y vestido con la camiseta granate y pantalón azúl y como si de un torero se tratase después de una gran faena, daba la vuelta al campo donde a golpe de silbato animaba a los miles y miles de aficionados que allí estábamos. Allí, el personaje vivió sus minutos de gloria con toda la gente animándole desde Preferencia hasta Tribuna y pasando por Norte y Sur, todo un espectáculo que un abarrotado campo de Pasarón agradeció con aplausos.

Vestido de Sereno.
Este hombre era otro de los rostros populares que tanto dio nuestra Pontevedra. Se llamaba Carlos Lorenzo pero todo el mundo lo conocía por el "Niño Jesús", yo desconozco porqué la gente lo llamaba así y su familia también. Era de A Piolla y a la vez hermano de otro "histórico" de Pontevedra, Gelucho, que junto a María la del Carrillo, Dimas el heladero, Herrera el castañero y barquillero, Cavicho el del acordeón, Luis el limpiabotas o Valentín conformaban los personajes de tan emblemática plaza en los años sesenta, setenta y ochenta.

El "Niño Jesús" había trabajado en sus años mozos en uno de los hoteles más importantes que tuvo Pontevedra hace cincuenta años, el "Universo" con sus famosos bailes en la "Boite", donde ejercía de Camarero. Tras la desaparición de éste su buscaba la vida como "extra" en los banquetes de las bodas y con la venta en su puesto de pipas y caramelos en los partidos de Pasarón y del  Teucro, además de asistir a todas las fiestas de la provincia donde vendía rosquillas junto con su hijo Eduardo y que seguiría los pasos de su padre como vendedor ambulante además de ser árbitro de fútbol. En los últimos años se le podía ver por las noches de Pontevedra vestido con uniforme ya que se había "autoproclamado" Sereno, servicio que "desapareció" con su fallecimiento en 1995. Su hijo Alfonso al que podíamos verle arbitrando en muchos partidos de fútbol en A Xunqueira también nos dejó el día que en este país se lograba el mayor logro del fútbol de nuestra historia, el de Campeón del Mundo, aunque desgraciadamente él no lo pudo ver. Por último dar las gracías a su nuera, por la información que nos dió y asi poder recordar a otro de los personajes de nuestra querida Pontevedra.

El "Niño Jesús" junto a Muiños, César Pazos y su hijo Alfonso Lorenzo en uno de los muchos partidos que organizaba en A Xunqueira Carlos Lorenzo.

lunes, 20 de mayo de 2013

A rúa do Castromil.

Houbo un tempo en Pontevedra en que cada rúa tiña a súa parada de bus, na da imaxe a de Pastor Díaz, entre a Michelena e o "Gobierno Militar", onde a empresa Castromil tiña as oficinas de billetes no baixo do que fora un dos hoteis máis importantes a comenzos do século XX, o Méndez Núñez, e cuia fachada principal formaba parte da Praza de San Xosé. Ata que se inaugurou en 1976 a tan demandada Estación de Autobuses moitas rúas convertíanse en "centro de actividade" todolos días con as saídas dos autobuses. Os postos de pipas e cacahuetes eran frecuentes e chegado o calor do verán os carriños dos helados a carón dos viaxeiros, como o da imaxen de "La Orensana", conformaban a estampa típica que retratou o fotógrafo Rafa Vázquez en 1961 da saída dos Castromiles.

Foto: Rafa Vázquez/Museo de Pontevedra.

lunes, 13 de mayo de 2013

La parada del trole.

Una imagen de la parada que tenían los troles en la Plaza de Galicia una vez desaparecida la vieja estación del tren en Campolongo. Una zona totalmente renovada e irreconocible, hoy en día, donde los viejos troles ocupaban los terrenos que habían dejado los ferrocarriles. Al fondo aún se puede ver la marquesina inicial donde tenían su salida los trolleys eléctricos hacía Marín y Lérez/Alba, cuando aún convivían con la estación ferroviaria, y donde, en verano, cientos de pontevedreses esperaban coger el trole hacía las playas de Portocelo y Mogor en Marín. Encima de la marquesina la vieja Notaría.


sábado, 11 de mayo de 2013

Unha viaxe por Galicia.

A película do galego Manuel Aris, "Unha viaxe por Galicia", filmada entre os anos 1953 ao 58 e recuperada polo Centro Galego das Artes da Imaxe da Coruña. O documento fai un percorrido pola Galicia dos anos cincoenta e coa colaboración do CGAI podemos vela. No minuto 58:52 son as imaxes sobre Pontevedra e nelas podemos disfrutar da Pontevedra de mediados de século do XX, curioso e ver a "Batalla de Flores" ou como os fogos das festas da Peregrina celebrábanse nos xardins de Casto Sampedro e as escalinatas de San Francisco onde eu os recordo asi nos anos sesenta. O documento que dura mais dunha houra é unha verdadeira xoia histórica e que grazas o CGAI podemos disfrutar.

sábado, 4 de mayo de 2013

El Gónviz.

Ni rastro quedan ya de las tres grandes salas cinemátografícas de Pontevedra. El Cine Gónviz era el último en llegar a principios de los setenta y en este se cumplen 30 de su inauguración. Atrás quedan aquellas grandes películas que abarrotaban el cine todos los fines de semana en tres sesiones diarias. Los que andábamos un poco "pelados" sacabamos siempre entradas para las butacas de madera que había en "gallinero" y siempre atentos al acomodador, una vez iniciada la película, para que no nos pillara colándonos a anfiteatro. La primera vez que entré en el Gónviz fue la semana de su inauguración, proyectaban una de las últimas películas de John Wayne "Los Cowboys" y me había costa la entrada 20 pesetas en general. Gracias al vídeo de Juan Antonio Torres, que nos cede gentilmente, podemos volver a recordar a la última gran sala llegada a Pontevedra, el Cine Gónviz.


cine gonviz from Jose Valero Casal on Vimeo.

jueves, 25 de abril de 2013

Las voces de mi radio.

[Sobre estas líneas, grupo de trabajadores de la EAJ40, abajo y agachadas por la izquierda, María Elena Alonso y Meli Fandiño. Sobre éstas, Carlos Hermida, Jorge Hermida, Balbino de las Fuentes Mora, Don José Hermida, Benigno de la Torre y Armindo de las Fuentes Mora. Fila de detrás, Manolo Fernández, José Luis Adrio Poza, Pilar Fariña, Margarita Acuña, Hipólito Fraguas, (-) y Paco Velez. En la foto de la izquierda, abajo, María Elena Alonso y Xan das Canicas, detrás el publicista Tito Ageitos]





En 1972 un nuevo miembro había llegado a la familia, el "850 Especial", aquel pequeño cochecito con asientos de "escay" y volante de plástico que "culeaba" en las curvas y que siempre había que llevar una botella de agua porque se calentaba demasiado el radiador. Atrás quedabna la motora a Lourido o los "troles" a la playa de Portocelo. Los domingos día de playa y de "comida" lo pasábamos ahora en el "asalvajado" arenal de Areas, apenas había casas y casi todo era monte donde se podía comer en sus pinares. Tambíen estaban las cabañas de cemento del Padre Silva que servían de campamentos para los chavales de la "Ciudad de los Muchachos" de Ourense. Allí llegábamos muy temprano dispuestos a pasarnos todo el día en la playa y "acampábamos" delante del único bar que había, el "Areas". Una vez asentados en nuestro puesto playero, lo primero, era poner la botella rellena de tinto de los barriles del bar de Couto en la Rúa Nova y gaseosa de "Eduardo Feijóo"  hundida en la orilla y bien atada con una cuerda, no fuera a ser que se la llevara la marea, para que estuviera fresquita a la hora de comer. Lo segundo, una vez "desembarcadas" y estiradas las toallas y colocada una de las sombrillas compradas en la ferreteria de Varela, sacar la radio y sintonizar la EAJ40 "Radio Pontevedra, al servicio de toda la provincia" para oír "El Gran Musical" en conexión con Radio Madrid que comenzaba a las 12 de la mañana de todos los domingos y donde voces como Joaquin Luqui, Pepe Domingo Castaño o Miguel de los Santos comenzaban a sernos familiares.

Don José Hermida.
Entre baño y baño, jugar al fútbol imposible con aquellos balones de "Nivea" y los anuncios de "Refrey" escuchábamos el hit-parade del 72 "tirados" en la arena y comenzar a parecernos a unas gambas a la plancha ya que de aquélla no se usaba ningún tipo de protección solar. Una vez "comidos" y pasada la hora del parte comenzaba el espacio de "discos dedicados" donde yo recuerdo siempre las voces de Maria Elena Alonso y Meli Fandiño dedicando discos a diestro y siniestro. Los días señalados eran los que más demanda tenían, así mientras uno "respetaba" las olbigatorias dos horas de digestión y después de haberme zampado el pollo con patatas y la tortilla que venía macerando encima del guiso que había hecho mi abuela y con mi madre vigilante donde apenas podíamos meter un dedo en las frías aguas de Areas, escuchábamos a las locutoras a través del dial 1.116 de la onda media de Radio Pontevedra como le dedicaban "Madrecita María del Carmen", de Manolo Escobar, a todas las Cármenes en el día de su onomástica, o los éxitos de entonces a los Pepes y Pepas, o como en aquella vez que el "Échame a mi la culpa" de Albert Hammond fue dedicado a: "Nené", Paqui, Monchiño, los Expósito, José Antonio Couto y Valero..., ¿Valero?, si, Valero, y que era la primera vez que oía mi nombre en la radio, y todo, porque uno de los "golfos" de la pandilla, José Antonio había plantado a la "chavala" y la pobre rapaza no se le ocurrió otra que acercarse hasta la emisora, en la calle Daniel de la Sota, y dedicarnos por despecho el exitoso tema a toda la pandilla.  Después de pasarnos todo el día en la playa y de escuchar discos y más discos dedicados en la EAJ40, sobre las ocho, emprendíamos el viaje de regreso a casa, eso sí, algunos parecíamos más una luz roja como las que tenía la Discoteca Gólope y durante una semana era un horror poner cualquier tipo de prenda que rozara la piel.


Arriba, inauguración de la calle Daniel de la Sota donde estaba la
EAJ40 Radio Pontevedra. Sobre estas líneas, uno de los primeros
edificios de la calle que albergaba la emisora.
Era la emisora que estaba en Daniel de la Sota, la radio de casa, no había otra, apenas había televisión, la carta de ajuste de ésta comenzaba a las 17:30 horas y eran las voces de la EAJ40 las que nos hacían compañía. Recuerdo siempre a mi madre, o mi tía, en la sala de estar de casa zurziendo en aquella vieja máquina de coger puntos a las medias y como tenían pegado siempre a su lado su transistor y desde donde se podían oir aquellas radionovelas tan familiares como "Lucecita" o "Carmiña, la muchacha que vino de lejos" o la saga de "Los Porretas".

Por la noche dormía con mis abuelos, eramos muchos y la casa no daba para tanto, y en la mesilla de noche siempre estaba encendido aquel viejo transistor que ocupaba todo el mueble. Tenía mi abuelo la costumbre de llegar a casa, acostarse y "conectar" siempre con la EAJ40, ya teníamos televisión en casa pero mi abuelo no había adquirido ese "vicio" de verla. Ahí me quedaba dormido oyendo las crónicas deportivas del dúo más famoso, entonces, de las ondas, Barajas y Balbino, los que nos narraban las hazañas deportivas de nuestro Pontevedra por esa España adelante, siempre me acordaré de aquella sección que tenía Balbino de las Fuentes Mora "Canillazos" y que repartía estopa a todo aquel que se saliera del tiesto. Después conectaban con Radio Madrid para contarnos las aventuras de los niños del "Plus Ultra" o escuchar a Alberto Oliveras con "Ustedes son formidables" donde poco a poco un servidor iba cayendo en las manos de Morfeo.



En el video de arriba podemos ver unas breves secuencias grabadas en película de Ricardo Barajas como cronista taurino en la feria de Las Peregrinas y a Balbino de las Fuentes Mora presentando el festival de la "Prudencia" que se realizó en la Plaza de Toros de Pontevedra a finales de los cincuenta y que organizaba Chalo como director de la agencia de publicidad "Alas".

Las voces de la radio

Charla con Balbino de las Fuentes Mora

En los documentos sonoros sobre estas líneas podemos volver a oir las "viejas" voces de la radio. En la foto que ilustra el comienzo de esta entrada está el grupo de trabajadores de la EAJ40 Radio Pontevedra "Al servicio de toda la provincia", a algunos les pongo cara por primera vez a otros tuve la suerte de trabajar junto a ellos pero de muchos me acuerdo, sobre todo de Paco Velez casado con una de las hijas de Dorinda, la de la tienda de al lado del "Coralín", y desde hace años sin noticias "mediáticas" de él, aunque creo, que anda por Moaña; y del que fuera uno de los grande publicistas de Pontevedra, Ageitos, del que siempre lo recordaré en la megafonía del Estadio de Pasarón recitando las alineaciones de los equipos en los inicios de los setenta y por gentileza de "Clarita, de todo para todos en Pontevedra". Otros pasaron antes, desde que se iniciaron las emisiones de la  antes de la trágica guerra, y algunos pasarón después, pero desde aquí este pequeño homenaje a la que fue la banda sonora de mi vida y la de muchos pontevedreses. la EAJ40 "Radio Pontevedra. Al servicio de toda la provincia".

Los "viejos" estudios de Radio Pontevedra. Fotos: Pintos/Museo de Pontevedra.


[Agradecimientos] A Don Jorge Hermida, Meli Fandiño y la emisora Radio Pontevedra por cederme gentilmente los documentos gráficos y sonoros donde podemos volver a recordar nuestras viejas voces. A Carlos Fiuza del CICA como siempre por su "impagable" labor y a José Luis, de Follas Verdes por obsequiarnos con ese" trocito" de video donde sale su suegro "Chalo", Gonzalo Soto, popularmente conocido por el "Guardia Prudencio" y que tuve la suerte de conocer cuando un servidor trabajába en los talleres tipográficos de Cortegoso. Gracias a todos.

martes, 16 de abril de 2013

Juanito.

Juanito junto a su mujer Tita.
La Plaza de Méndez Núñez se llenaba de chavales en las horas del recreo, entonces había colegio por la mañana y por la tarde y la que fuera antigua plaza del pan se convertía en un hervidero de niños y niñas jugando a través de los coches aparcados. En esa plaza, donde está ahora la estatua de Valle Inclán,  cuando nuestra "economía" lo permitía comprábamos los bocadillos de pulpo en La Cañiza y de calamares un poco más arriba en el "Stop" a diez pesetas, algunos aprendimos de memoria los ríos de España, que nos daba el profesor de Geografía Don Alonso, o nos volvíamos locos con las "formulas" de química de Don Santiago, rivalizábamos con nuestro colegio "enemigo" el de Buela a ver quien cantaba las tablas de multiplicar más alto y las podían oir en toda la plaza o como casi siempre, llegada la primavera, todos los sábados arreglábamos "nuestras diferencias" con los partidos de fútbol entre las dos Academias en A Xunqueira o en el Estadio de la Juventud.
Los que allá por finales de los sesenta y comienzos de los setenta íbamos al colegio de Cervantes o al de Buela recordamos muy bien a Juanito el de la tienda, siempre con su bata azul. Esas colas ordenadas que se producían a la salida de los recreos y que se formaban en la entrada del negocio que tenía junto a su mujer Tita. Allí nos aprovisionábamos con aquellos bocadillos de chorizo o salchichón que muy "finamente" nos cortaba el tendero o con aquellas galletas napolitanas azucaradas que casi medían medio metro y que eran toda una delicia. Que paciencia tenía el bueno de Juan cuando allí nos juntabamos muchos de los rapaces de los dos colegios y llenábamos su pequeña tienda. Recuerdo muy bien aquel escaparate que daba a la calle César Boente, la bajada a la Plaza del Pescado, tenía atiborrada su entrada con frutas y hortalizas y siempre, siempre,  aquella caja redonda donde tenía el pescado ahumado o el bacalao. Desgraciadamente Juanito ya hace un par de años que nos dejó y ya sólo nos queda recordar aquéllos buenos momentos.

Arriba uno de los equipos de Cervantes "posando" delante de la grada antigua y repleta del Estadio de la Juventud con uno de los profesores, Jose, antes de jugar un trofeo contra la Academia Buela. Sobre estas líneas, Jose Buela, (en el centro) el sexto de la última fila sentado y por la derecha, con los "opositores" a Maestros.

domingo, 14 de abril de 2013

El Victoria.

Foto de los trabajadores de entonces en el X Aniversario de 1953.
Un pontevedrés criado en Vilalonga, Juan Antonio Torres, que tuvo la gran suerte de trabajar en salas tan históricas para todos nosotros como fueron el Teatro Cine Gonviz, el Teatro Cine Malvar y el Teatro Cine Victoria y que por sus venas, ya desde muy pequeñito, corren fotográmas del Séptimo Arte, nos obsequia con un video realizado hace unos años como homenaje a todos los trabajadores del, tristemente desparecido, Teatro Cine Victoria. Sala por la que pasó la rapazada de miuchas generaciones en aquellas sesiones de tarde para ver las grandes producciones de Cecil B. DeMille como "Ben Hur" o "Los Diez Mandamientos" que duraban cuatro horas y que tenían descanso. Grandes aquellas colas que doblaban la esquina en donde estaba la "Cafetería Beirut" y que se hacían para ver el cine de la transición, el del "destape" o los grandes estrenos como en 1976 de "La Guerra de las Galaxias" donde se tenían que abrir las puertas que daban a la calle del Rouco (Secundino Esperón) para vaciar la sala y no encontrarse con la "multitud" que esperaba para la otra sesión en la galería de entrada al cine por Benito  Corbal. Gracias también a Leni Urtaza que con su ayuda podemos volver a revivir nuestros recuerdos.


Cine Victoria from Jose Valero Casal on Vimeo.

domingo, 7 de abril de 2013

O Viático 2013.

A pesares da intensa chuvia de onte a procesión do Viático volveu a sair como todolos anos, e como ben sendo habitual, desde fai moito tempo, o histórico barrio da Moureira engalanouse para o paso do Santísimo polas súas rúas. Tempos aqueles na que de nenos participabamos na confección das alfombras e colocábamos as bandeiras nas casas, e caseque todolos veciños quedaban ata altas houras da madrugada traballando nas alfombras frorais para ver pasar a mañán seguinte á Santa Custodia baixo palio, escoltada polo batallón de guardamariñas da Escola Naval por aqueles camiños de terra e cheos de pedra, moita pedra, no seu percorrido ata a igrexa de San Roque onde finalizaba a procesión da comuñón dos enfermos.



jueves, 28 de marzo de 2013

A Lotería do 66.

No ano 1966 celebróuse no Teatro Cine Malvar un dos sorteos extraordinarios da Lotería Nacional e as cámaras do NODO grabaron como os nenos do colexio de San Ildefonso chegaron ata Pontevedra para "cantar" e repartir a sorte aos pontevedreses ademáis de unha visita turística pola nosa comunidade.

miércoles, 27 de marzo de 2013

Xan das Canicas.

Xa van para trece anos que nos deixou Francisco Calvo Guerra, o seu verdadeiro nome, e grazas a Carlos Fiuza a emisora Radio Pontevedra e aos compañeiros que nela traballan, e na que colaborou tamén o bo de Xan, podemos volver a disfrutar neste video dalgunhas das actuacións que ao longo da sua vida tivo nos teatros da cidade. Xan das Canicas era outro entrañable persoaxe da nosa Pontevedra, que non seguíu a tradición familiar de ser pasteleiro e, adicouse a unha das "profesións" mais bonitas que pode haber, a de cómico. Seguro que nese troziño de ceo cheo de estrelas pontevedresas segue facendo o que sempre lle gustou, facer reir os demais.

martes, 26 de marzo de 2013

A ponte do tren.

Imaxe da construcción da "nova" ponte do tren ao lado dun dos salóns do Lérez no trazado do ferrocarril que viña a sustituir o que partía a cidade en dous e circulaba desde a estación na Praza de Galicia en Campolongo ata a ponte de ferro da Barca. Fotografía na que se pode ver ainda a Xunqueira "salvaxe" sen os recheos no que se instalarían anos mais tarde o campo de fútbol, onde entrenaría o Pontevedra e que servía para as decenas de partidos que todolos fins de semán alí se xogaban, o Pavillón, os colexios, os novos pontes, a "Illa das Esculturas" e, mais recente os centros da Universidade.




sábado, 23 de marzo de 2013

Pontevedra no 74.

Unha vista parcial da Pontevedra de 1974. Ao fondo ainda se pode ver como estaba o que eran as marismas da Gándara onde estaba a Fábrica da Cross, diante o Paseo de Domingo Fontán coa ponte das correntes e a súa esquerda o que era o vergonzoso" Borrón", o basureiro de Pontevedra.

Click con el ratón no link dabaixo para ver a imaxe máis grande:
http://img203.imageshack.us/img203/5763/vistado74.jpg


La OJE de Pontevedra al rescate de un Galeón.

Los entonces chavales de la Organización Juvenil Española (OJE) de Pontevedra que tenían su local encima del que fuera Banco Central, hoy de Santander, en la Plaza de la Peregrina, fueron filmados en el año 1974 por las cámaras de los Noticiarios y Documentos Españoles (NODO) en el rescate de un Galeón del siglo XVII hundido enfrente de la playa de la Lanzada.

jueves, 14 de marzo de 2013

El Ravachol de 1984.

Para empezar gracias a Pepe "Shiva" por cederme todos estos tesoros en forma de recuerdos que tiene en las oficinas de Sagasta y que nos hacen volver a revivir lo que fue la Discoteca hace 30 años, después a Nano Besada de O Grove por poner desinteresadamente el "medio" para poder grabar todo esto y por último a Carlos Fiuza el de la Academia en la Virgen del Camino dispuesto a echar una mano "en todos los sentidos" para que este Blog salga adelante. Una pena que llames a "algunas" instituciones públicas y te cierren la puerta ya que lo único que les interesa es pedir el voto cada cuatro años, ya vendrán. Al final los amigos, y las empresas de los amigos, son los que hacen que esto tenga continuidad.

En el video podemos ver como lo que comenzó con los desfiles en la calle que se realizaban las noches de verano por las calles de Pontevedra, y que organizaba la Discoteca Shiva, desembocó en lo que conocemos hoy en día como el Ravachol. En 1984 alguien tuvo la feliz idea de grabar con una cámara, de las de antes, todo aquello y ver como por primera vez miles de  pontevedreses se echaban a las rúas para ver desembarcar al Rey Urco de las aguas del Lérez de dos puentes, participar en los desfiles de esos días y velar al loro en la "botica" que se instaló en Casa Pepe en Poio. El video está tal cual se grabó, una pena que el sonido no acompañe, pero lo verdaderamente importante son esas primeras imagenes del Ravachol pontevedrés hace casi 30 años.


Los Blackstones.

La formación original en 1968 en el "Cine Malvar"
Este sábado los "chicos" pontevedreses de los "Blackstones" actuarán en uno de los programas de entretenimiento de más audiencia de la televisión "Qué tiempo tan feliz" de María Teresa Campos. La banda que fue pionera de la auténtica movida pontevedresa de finales de la década de los sesenta y que amenizaban  las matinales del desaparecido Teatro Cine Malvar junto a grupos como los Drakkars, Stokers, la Royal Juven Group, Phonix, Verdugos o Pontys, entre otros, y ya en plena juventud trataban de abrirse paso en el dificil mundo de la música, muy mal vista entonces. Treinta y cinco años después, en 2005 la Banda volvió a reunirse y podemos disfrutar nuevamente de sus propias canciones además de versionar a los grupos clásicos del Rock-Pop de los 60-70. La cita será a partir de las seis de la tarde. Abajo, una actuación en Santiago cantando "Mejor" de los Brincos.


sábado, 9 de marzo de 2013

Vista de Pontevedra no ano 1873.

A imaxe non e boa pero sirve para que poidamos ver desde o Monte da Caeira a liña de costa que presentaba Pontevedra grazas a unha fotografía atribuida a un dos fotografos  máis importantes que retratou a nosa cidade no século XIX, Francisco Zagala. Datada en 1873 e depositada no Museo podemos apreciar como ainda quedaba en pe unha dos torres arzobispáis ao lado da Basílica de Santa María. Unha auténtica xoia que eu descoñecía.

Mollabao.

Imaxe nunha vella postal, antes dos recheos para gañar espacio o mar, de Mollabao. A liña da escollera na esquerda marca por onde comenzaba a vella "Avenida de Marín" hoxe é coñecida como "Autovía" e onde termina tamén o paseo de beiramar. Nese espacio da dereita no que antes era auga, cos recheos, instaláronse varias empresas privadas, entre elas a que fora "Construcciónes José Malvar". Na actualidade e onde se poñen os circos que veñen a cidade.


viernes, 8 de marzo de 2013

El Campillo, 1928.

Bueno, una parte de la zona desde donde nuestros padres y abuelos podían disfrutar de una bonita vista del río, las marismas de A Gándara y un monte de A Caeira despoblado y por donde circulaba el ferrocarril a Santiago, y de esa inmensidad de las aguas del Lérez solo atravesada por el reciente "Paseo de Domingo Fontán", entonces, y su famoso puente de "Las Corrientes". Desgraciadamente, ochenta y cinco años después, la imagen de abajo nos muestra el aspecto que presenta hoy en día. Algo hemos perdido con "tanto" progreso.


lunes, 4 de marzo de 2013

The End.

Son un nostálxico, o recoñezo, non puiden evitar soltar unha lagrima vendo a montaxe do desaparecido "Teatro Cine Malvar" grazas a colaboración de xente que sigue o blog coas súas fotos. Triste, moi triste ver como un recuncho da nosa historia acabou en escombro. Moitos rapaces recordarán as matinais do Malvar, onde a xuventude pontevedresa dos sesenta, intentaban cos seus grupos musicais, emular os cinco "chicos" de Liverpool. Os da miña xeración, o que teremos sempre presente serán as colas que facíamos para as sesión infantís das 3:30. Ibamos repletos ata o que a nosa paga no lo permitía de pipas, cacahuetes, chicles, ou regalices e todo o que os nosos bolsillos nos deixaban encher. Sempre recordarei comprar os "besitos" de Capri ou facer unha parada para as "provisións" na de Pirelo na rúa Oliva ou nos postos diante de "Electricidade Romero" na fachada do ciñe. Xa dentro, algúns ata se permitían beber unha gaseosa no bar. Despois a película onde vibrábamos con aqueles decorados de Maciste nas películas romanas ou ata intentábamos meternos na pantalla cando saía o malísimo"Fumanchú". Por alí pasaron os festivales de "Tom e Jerry" ou "Gordo e o Flaco" e sobre todo, vaqueradas, moitas vaqueradas. O "The End" marcaba o encendido das luces e como, no abrir das portas, na saida, xa estaba esperando na galería unha cola de mozos e mozas que chegaba ata a rúa García Camba para as sesións de maiores do Teatro Cine Malvar, as das 5,15.


malvar from Jose Valero Casal on Vimeo.

A Pontevedra que puido ser.

Imaxe dos primeiros anos do século XX da Pontevedra máis mariñeira no barrio da Moureira. Coa pleamar a auga entraba case que na parte de atrás das casiñas de entón do Campo da Torre onde estaba (e está) a Praza de Touros. Anos despois e non sei porque extrana razón decidíuse vivir de costado o mar e comenzaron os recheos do que coñeceríamos como beiramar ou (hoxe) o "Paseo das Corbaceiras". As barquiñas foron sustituidas polos coches e a auga polo asfalto e a vista mariñeira que podíamos ter tido convertíuse no que mostra a fotografía dabaixo na actualidade. A rúa aberta nesa zoa é, hoxendía, a de Victor Said Armesto, a que sube desde o río ata a Praza de Touros, onde está "Electrodomésticos Eduardo." Algunha horta de fai cen anos ainda queda o lado da casiña blanca na curva de rúa.


sábado, 2 de marzo de 2013

El Engracia.

Una imagen de los primeros años del siglo XX del Hotel Engracia que estaba situado en la calle Andrés Muruáis que como se puede ver en la fotografía estaba rodeado de fincas. La llegada del ferrocarril a Campolongo, todo un boom en la ciudad, hizo que se construyeran varios negocios de huéspedes en el entorno de la estación, entre ellos el Hotel Engracia. Años después y ya en pleno declive el espacio lo ocuparía el Casino Mercantil e Industrial  y al lado de éste estaba uno de los edificio más famosos de Pontevedra entonces, "Las Torres", haciendo esquina con la calle García Camba, hoy en día está el edificio administrativo del Catastro. La gente "posando" delante de la fachada del hotel está en lo que hoy es Andrés Muruáis, la calle que baja hacia la Plaza de Galicia. El negocio hotelero fue uno de los primeros edificios en ocupar la calle que daba nombre al gran poeta local e impulsor de los carnavales en la ciudad cuya rúa fue abierta después de un proyecto presentado en el Concello en abril de 1885 para que comunicara con el barrio de la Virgen del Camino. Una pena que todos estos edificios emblemáticos y que conforman la historia de Pontevedra hayan desaparecido y solo se puedan recordar en viejas postales, el progreso que se dice...

jueves, 28 de febrero de 2013

A Camelia.

Este fin de semán, os días 2 e 3 de marzo celébrase o XLIX Concurso Exposición Internacional da Camelia que se puede visitar no Edificio Sarmiento do Museo de Pontevedra. A inauguración da exposición ó público terá lugar ás sete da tarde do sábado permanecendo aberta ata as 21:00 h. O domingo, día 3, pódese visitar todo o día ata as 21 horas. No video dabaixo podemos ver o tratamento que fixeron as cámaras de televisión española para o NODO no primeiro ano da década dos setenta da exposición celebrada no Pazo da Deputación e que nesa edición cumpría seis anos.

miércoles, 27 de febrero de 2013

El último pirata era de Pontevedra.

Ahora que parece que está de moda "nuestro" pirata más famoso, el pontevedrés Benito Soto, encontramos un artículo de dos páginas publicado en mayo de 1934 en la revista gráfica madrileña "Estampa", cuyo director era Luis Montiel, donde se ilustra con dos fotografías de principios de siglo del barrio marinero de A Moureira, en una de ellas indican que es la "casa natal" del pirata y en la otra se puede ver a ras de agua una imagen preciosa de lo que era el entorno de la Basílica de Santa María y como el mar llegaba hasta las puertas de las casas de A Moureira de Arriba y el Campo do Boi y cómo aún faltaban unos años para el comienzo de los rellenos que irían desde donde está hoy el colegio "La Aneja" hasta las Corbaceiras. Todo esto gracias al impresionante "fallao" de la casa familiar de Carlos Fiuza el de CICA en la Virgen del Camino que aún no sabe los tesoros que ahí se pueden encontrar. Si es que deberían estar protegidos.

Arriba la portada de la publicación de 1934, abajo el artículo.

sábado, 23 de febrero de 2013

Las "Ruinas" de los setenta.

Viejas postales que sirven para ver la evolución en imágenes de nuestra querida Pontevedra. Hoy en día, con la peatonalización de la ciudad, impensable todo ese entorno lleno de coches y más coches con las Ruinas de Santo Domingo como testigo en los inicios de la década de los años setenta. Esa isleta "rojiblanca"que había en la Plaza de España delante del Ayuntamiento con los automóviles aparcados para hacer alguna gestión en el concello, o coger algún medicamento en la farmacia de Lorente o tabaco en el estanco de Serafina, o si había tiempo y algún "Municipal" te dejaba, cortarse el pelo en la Barbería de Callón. Establecimientos como la Cafetería Lar, el estudio de fotografías de Chao o el quiosco del "Orejas" veían como los coches de entonces aparcaban delante de sus negocios en la entrada adoquinada de la calle Riestra. En el video de abajo un breve documento que realizó el NODO sobre las Ruinas de Santo Domingo con la locución de un histórico de la radio y televisión española, Matías Prats Cañete.